İranlı rapçi Emir Hüseyin Maksudlu, bilinen adıyla Tatalu'nun "Hazreti Muhammed'e hakaret" suçlamasıyla aldığı idam cezası İran Yüksek Mahkemesi tarafından onandı. Bu karar, 2023 yılında pasaport süresi dolduğu gerekçesiyle Türkiye tarafından Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'ne (AİHS) rağmen İran'a iade edilen Tatalu'nun durumunu daha da karmaşık hale getirdi. Peki, bu iade kararı doğru muydu ve şimdi ne olacak?

Tatalu Kimdir? Neden İdam Cezası Aldı?

38 yaşındaki Tatalu, İran'ın ilk "underground" hip-hop sanatçılarından biri olarak tanınıyor. Farsça R&B tarzının öncülerinden olan ve 2021'de Universal Music Group ile sözleşme imzalayan ilk İranlı sanatçı olma özelliği taşıyor. Tatalu, ahlak polisine karşı eleştirileri, vegan yaşam tarzı ve meditasyona olan ilgisiyle biliniyordu. Ancak, bu duruşu onu İran rejimiyle karşı karşıya getirdi.

İran rejimi, başlangıçta sanatçının popülerliğinden yararlanmak istese de, 2016'dan itibaren Tatalu'ya yönelik baskılar arttı. 2018'de Türkiye'ye taşınan sanatçı, kadın hakları ve zorunlu başörtüsü gibi konularda rejimi eleştirmeye devam etti. 2022'deki Jîna Mahsa Amini protestoları sırasında açık çıkışlarıyla rejimle bağını tamamen kopardı. Pasaportunun süresinin dolmasıyla Türkiye'de yasal ikamet hakkını kaybeden Tatalu, İstanbul Havalimanı'nda gözaltına alındı. İran konsolosluğunun "ahlak dışı davranış" ve "uyuşturucu teşviki" gerekçesiyle başlattığı başvurular üzerine, Interpol talebiyle iade süreci başlatıldı. Sonuç olarak, Tatalu İran'a iade edildi ve yargılamalar sonucunda idam cezasına çarptırıldı.

Türkiye'nin İade Kararı Tartışmalı mıydı?

Türkiye'nin Tatalu'yu İran'a iade etme kararı, insan hakları örgütleri ve uluslararası hukuk uzmanları tarafından sert bir şekilde eleştirildi. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS),işkence veya ölüm cezası riski bulunan kişilerin iade edilmesini yasaklıyor. Bianet'in haberine göre, Oxford Üniversitesi Ölüm Cezası Araştırma Birimi, Türkiye'nin AİHS kapsamındaki yükümlülüklerini hatırlatarak, Tatalu'nun iadesinin bu yükümlülüğün ihlali olduğunu vurguladı. Washington Yakın Doğu Politika Enstitüsü'nden Holly Dagres ise, Tatalu'nun ölüm cezasının sadece şarkı sözlerinden değil, etkili bir sesi susturma amacı taşıdığını belirtti. Bu durum, Türkiye'nin uluslararası arenadaki imajını zedeleyebilecek bir karar olarak değerlendiriliyor.

• Türkiye'nin AİHS yükümlülükleri
• İade kararının uluslararası tepkileri
• İfade özgürlüğünün önemi

İdam Kararı Sonrası Neler Olacak?

Tatalu'nun idam cezasının onanması, İran'da ve uluslararası alanda büyük bir tepkiyle karşılandı. İranlı sanatçılar, aktivistler ve insan hakları kuruluşları, infazın durdurulması için geniş çaplı bir kampanya başlattı. Stanford Üniversitesi'nden Abbas Milani, bu infazın rejimi, hazır olmadığı bir kültürel ve politik tepkiyle karşı karşıya bırakabileceğini ifade etti. Tatalu'nun durumu, İran'daki ifade özgürlüğü ve insan hakları ihlalleri konusundaki endişeleri bir kez daha gündeme getirdi. Uluslararası toplumun İran üzerindeki baskısını artırması ve Tatalu'nun serbest bırakılması için çaba göstermesi bekleniyor.

Tatalu'nun idam cezası, sadece bir sanatçının değil, aynı zamanda ifade özgürlüğünün ve insan haklarının da tehdit altında olduğunu gösteriyor. Türkiye'nin bu olaydaki rolü ve AİHS'ye uyum konusundaki hassasiyeti, gelecekte benzer durumların yaşanmaması adına büyük önem taşıyor. Umuyoruz ki uluslararası kamuoyu ve insan hakları örgütlerinin çabalarıyla Tatalu'nun hayatı kurtarılır ve ifade özgürlüğü üzerindeki baskılar son bulur.